Madde Bağımlılığı
Madde bağımlılığı günümüzde oldukça sıkça karşılaşılan bir sorundur. Özellikle gençlerimizde ve ergenlik çağlarında arkadaş ortamı ile tanıdıkları bu maddelerden onları uzak tutmalıyız. Her yıl binlerce insan bu maddelerin etkisinde kalarak sağlıklarına büyük ölçüde zarar vermektedir. Hayatlarını kaybeden bir çok birey mevcuttur. Bireylerin hayatlarına zarar veren ve hem bedenini hem ruh sağlığını yıpratarak geri dönülmesi zor yollara sokan bu sorun daha bir çok soruna yol açmaktadır. Peki bu maddeler bireyin hayatına ne gibi zararlar verir? Nasıl bıraktırılabilir? Çevrenizde hiç bu maddelerden kullanan bireyler var mı?
Bağımlılık Nedir?
Birey doğduktan sonra dış dünya ile bir araya geldiği andan itibaren yaşadığı her şeye karşılık olarak kendini koruma iç güdüsü gelişir. Her birey kendini korumayı farklı bir şekilde düşünür ve geliştirir. Bazen kendini korumak adına kendine daha çok zarar veren yönelimler edinebilirler. Ancak bunların kaynağı ebeveynleri, yaşamını sürdürdüğü ortam, okuduğu okul, edindiği arkadaşlar, ve yaşadığı çevreye kadar etkilemektedir. Bağımlılık; bireyin kullanmış nesne ve davranış olarak kontrolünü kaybettiği bir durumdur. Madde bağımlılığı ise; bireyin kullanmaya devam ettiği alkol, tütün, uçucu ve kimyasal madde olarak kontrolünü kaybettiği karşı koymakta zorlandığı bir durumdur.
Madde bağımlılığı bireyin vücudun işlevini ve sinir sistemine zarar vererek harap etmektedir. Bireyler aslında bunun farkındadır ancak bağımlı hale geldikleri için kullanımı bırakamazlar. Madde kullanımına ara verilmesi durumunda ise ağrılar, öfke, huzursuzluk ve krizler başlar. Bu sebepten dolayı birey zararlı madde bulduğunda hep daha fazlasını isteyerek dozajı arttırır. Tıpta ”psikoaktif” olarak bilinen bu maddeler doğrudan merkezi sinir sistemimizi etkileyerek duyularda, davranışta, algıda, ruh hali ve bilinçte değişikliklere neden olur. Kullanıldığı an hoşluk verse de birey etkisi geçtiği andan itibaren hem daha fazlasını ister ve kendini kötü hisseder. Bu da dozun artması demektir ki sonu ölüm ile bitmesi çok olası bir doğrudur.
Bazı maddeler bir kaç kullanımda bağımlılık yaparken bazıları için ise tek sefer yeterlidir. Ancak bu demek değildir ki bir kaç sefer kullanım ile bağımlılık yapan maddelerden bir defa kullanırsak bir şey olmaz. Aksine bir kez kullanmak bile hassas bünyelerde bağımlılık yapabilir ve yine sadece bir kez kullanmış olmak bile vücuda zarar verir. Bünyenize aldığınız her madde doğrudan sinir sistemi ve beyni olumsuz şekilde etkilemektedir. Madde kullanmak dopamin hormonunu bozar. Bireyler normal olaylara sevinemez, heyecan duyamaz hale gelir ve bu duyguları yaşamak istediği için sürekli madde kullanımına yönelirler. Sonuç olarak ise madde bağımlılığı ortaya çıkar.
Madde Kullanım Bozuklu Belirtileri
- Maddeyi bırakmak ve kontrol altında tutmak için istek ya da sonuç alınamayan çabalar,
- Madde kullanımından dolayı günlük iş, okul, eğlence vb. gibi aktivitelerin bırakılması ve aksatılması,
- Kullanılan maddeyi elde etmek ya da maruz kalınan etkilerinden kurtulmak için fazlaca zaman ayırma,
- Planlandığından daha büyük ölçüde veya uzun süreli kullanım,
- Madde kullanmak için oldukça büyük bir istek duyma veya kendini zorlanmış hissetme,
- Tehlikeli olabilecek durumların farkındalığı halinde madde kullanmaya devam etme,
- Toplumsal ve kişiler arası olumsuz etkilere rağmen kullanıma devam etme,
- Bedensel veya ruhsal olumsuz etkilerinin bilinmesine rağmen kullanımı devam ettirme,
- Kullanım sonucu yüzünden süreklilik haline gelen sorumluluklarını yerine getirememe,
- Maddeye tolerans gelişmiş olması yani istenen etkinin ortaya çıkması için artan madde gereksinimi veya aynı miktarda maddenin sürekli kullanımı sonucu etkisinin azalması durumu,
- Yoksunluk belirtileri; Bulantı, uykusuzluk, kusma, sinirlilik, bunaltı, huzursuzluk, saldırganlık, ishal, terleme, titreme, kas sızıları, ateş vb. gibi. Her madde yoksunluk belirtisi göstermez.
Madde Bağımlılığı Tedavisi
Öncelik ile bilinmesi gereken şu ki madde bağımlılığının tedavisi mevcuttur. Ancak bu birden bire kesilecek bir durum değildir. Bağımlı olan birey yardım almadan kendi başına madde kullanımını azaltamaz ve bitiremez. Anne, baba, eş, evlat veya kardeş gibi bireyin iyiliğini isteyen ve sürekli yanında bulabilecek bir yakınından da destek görmesi gerekmektedir. Bu bireye kendini daha iyi hissettirecektir. Ayrıca bu durumun öğrenilmesi dahilinde birey ile tartışmaya girmek, bireyin üzerine gidilmesi sadece onu itecektir. Teşvik ve motive edici şekilde konuşarak yönlendirmek ile olumlu sonuç alınabilir.
Bağımlılık yapan maddelerin kullanımının bırakılması için ilgile mecralardan yardım alınmalıdır. Madde kullanımı sadece fiziksel bir durum değildir. Zihinsel ve psikolojik olarak bireyi oldukça yıpratan ve içine çeken bir bataklıktır. Bu yüzden uzman psikologlardan yardım alınması tüm süreci daha hızlı ve kolay hale getirecektir. Bireyin baskı altında hissetmemesi lazım. Aksine güven duygusu duyacağı şekilde ilerlenmesi ve psikolog tarafınca teşvik edilmesi ile kendisi de olumlu ve sıcak bakmaya başlayacaktır. Bu süreçte psikolojik desteğin faydasını göz ardı etmemeli aksine sizlerin ikna etmekte zorlandığı konuların çözüme ulaşacağını bilerek ilerlenmelidir.
